Golden Visa και επενδύσεις

Μαργαρίτα Β. Σταυροπούλου

Δικηγόρος

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα δε μετά την εκδήλωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ευρώπη, είναι ιδιαίτερα δημοφιλή σε πολλές χώρες ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα, επενδυτικά προγράμματα, γνωστά και με τον όρο «Golden Visa». Τα προγράμματα αυτά διαμορφώνουν ένα καθεστώς, βάσει του οποίου ένας υπήκοος τρίτης χώρας, μπορεί να αποκτήσει δικαίωμα στη διαμονή ή ακόμα και στην ιθαγένεια σε ορισμένες περιπτώσεις, με μοναδικό όρο και προϋπόθεση την επένδυση ενός ελάχιστου ποσού για την απόκτηση ακίνητης περιουσίας, την εξαγορά μετοχών ή ομολόγων ή και άλλες επενδύσεις ανάλογα με το νομικό πλαίσιο του εκάστοτε κράτους μέλους.

Η εμφάνιση τέτοιου είδους προγραμμάτων χρονολογείται πολύ παλιότερα, ήδη από το 1984 στην Καραϊβική και το 1994 στην Αγγλία, όμως η εξάπλωσή τους τα τελευταία χρόνια σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη είναι ραγδαία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε αυτό, αφού συμπίπτει με μία περίοδο, όπου πληγείσες από την οικονομική κρίση ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να βρουν τρόπους ανάκαμψης των εθνικών οικονομιών και ένας από αυτούς είναι και η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων.

Τι ισχύει στο ελληνικό δίκαιο.

• Μόνιμη άδεια επενδυτή

Με τον αναπτυξιακό νόμο 4146/2013, προστίθεται στον τότε ισχύοντα μεταναστευτικό νόμο το άρθρο: 36 Α: Χορήγηση αδειών διαμονής σε ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα. Με την προσθήκη του άρθρου αυτού διαμορφώθηκε για πρώτη φορά το καθεστώς των ιδιοκτητών ακινήτων στην Ελλάδα, το οποίο με κάποιες τροποποιήσεις ισχύει και σήμερα. Στον ισχύοντα Μεταναστευτικό Κώδικα (Ν. 4251/2014) το εν λόγω καθεστώς ρυθμίζεται από το άρθρο 20 κεφ. Β, ενώ με το Ν 4332/2015, ο τίτλος «Ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα» αντικαθίσταται σε: «Μόνιμη άδεια διαμονής επενδυτή».

• Πολίτης τρίτης χώρας που έχει κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, η αξία της οποίας ανέρχεται σε διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) ευρώ.
• Πολίτης τρίτης χώρας που έχει, μέσω νομικού προσώπου του οποίου του ανήκουν το σύνολο εταιρικών μεριδίων ή μετοχών  κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, η αξία της οποίας ανέρχεται σε διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) ευρώ.
• Πολίτης τρίτης χώρας που έχει συνάψει τουλάχιστον δεκαετούς διάρκειας μίσθωση ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα του αρ 8 παρ 2 του ν. 4002/2011 (φεκ Α’ 180), εφόσον το ελάχιστο ύψος της μίσθωσης ανέρχεται σε διακόσιες πενήντα (250.000) ευρώ.
• Πολίτης τρίτης χώρας που έχει συνάψει δεκαετούς διάρκειας χρονομεριστική μίσθωση, βάσει των διατάξεων του Ν 1652/1986. Σύμβαση χρονομεριστικής μίσθωσης κατά τις διατάξεις του αρ. 1 του ν 1652/1986, είναι η ανάληψη υποχρέωσης από τον εκμισθωτή να παραχωρεί κατ’ έτος στο μισθωτή, κατά τη διάρκεια της μίσθωσης, τη χρήση τουριστικού καταλύματος και να παρέχει σε αυτόν συναφείς υπηρεσίες για καθορισμένο από τη σύμβαση χρονικό διάστημα και ο μισθωτής να καταβάλει το μίσθωμα που συμφωνήθηκε.
• Πολίτης τρίτης χώρας που αγοράζει αγροτεμάχιο ή οικόπεδο και προβαίνει σε ανέγερση κτιρίου, εάν το άθροισμα της αξίας του συμβολαίου της αγοράς και του εργολαβικού συμφωνητικού ανέγερσης κτιρίου ανέρχεται τουλάχιστον σε διακόσιες πενήντα χιλιάδες (250.000) ευρώ.
• Τα μέλη των οικογενειών των άνω πολιτών. Ως μέλη θεωρούνται οι σύζυγοι, τα τέκνα έως την ηλικία των 21 ετών καθώς και οι ανιόντες.

Κατά το πρώτο χρονικό διάστημα ισχύος αυτών των διατάξεων στο ελληνικό δίκαιο, ο χρόνος κατοχής της εν θέματι άδειας διαμονής δεν συνυπολογιζόταν για τη χορήγηση ιθαγένειας, όμως το ελληνικό δίκαιο συντάχθηκε τελικά με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά και η διάταξη αυτή με τον Ν 4332/2015 καταργήθηκε και άρα είναι δυνατή η απόκτηση ιθαγένειας, εφόσον πληρούνται και οι λοιποί όροι κατά το ελληνικό δίκαιο.

• Χορήγηση άδειας διαμονής για επενδυτική δραστηριότητα

Σύμφωνα με το αρ. 16 του Ν. 4251/2014, όπως τροποποιήθηκε πρόσφατα με το νόμο 4605/2019, επιτρέπεται η είσοδος και η διαμονή πολιτών τρίτης χώρας στην Ελλάδα, ως επενδυτών, για να πραγματοποιήσουν επένδυση που θα έχει θετικές επιπτώσεις στην εθνική ανάπτυξη και οικονομία. Αν η επένδυση πραγματοποιείται από αλλοδαπό νομικό πρόσωπο, επιτρέπεται η είσοδος και η διαμονή στην Ελλάδα μέχρι τριών (3) αναλόγως του ύψους της επένδυσης, πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι είναι μέτοχοι ή στελέχη του αλλοδαπού νομικού προσώπου. Για την υλοποίηση και τη λειτουργία του επενδυτικού σχεδίου επιτρέπεται να εισέλθουν και να διαμείνουν στη χώρα μέχρι δέκα (10), αναλόγως του συνολικού ύψους της επένδυσης, πολίτες τρίτων χωρών, επιπλέον εκείνων που έχουν λάβει άδεια εισόδου και διαμονής για το ίδιο επενδυτικό σχέδιο, σύμφωνα με το πρώτο και δεύτερο εδάφιο της παρούσας περίπτωσης. Οι υπήκοοι τρίτης χώρας που θα εισέλθουν  στα πλαίσια της συγκεκριμένης επένδυσης μπορεί να είναι υψηλόβαθμα στελέχη, οικονομικοί και νομικοί σύμβουλοι, εμπειρογνώμονες και μεσαία στελέχη και εξειδικευμένο υπαλληλικό ή τεχνικό προσωπικό.

Για να επιτραπεί η είσοδος και η διαμονή πολιτών τρίτων χωρών για την υλοποίηση της επένδυσης, απαραίτητη είναι η προηγούμενη εισήγηση της Διεύθυνσης Κεφαλαίων Εξωτερικού του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, η οποία αφορά το χαρακτηρισμό της επένδυσης και τη σκοπιμότητα χορήγησης άδειας διαμονής. Αφετηρία της όλης διαδικασίας είναι η αρμόδια προξενική αρχή όπου υποβάλλεται η αίτηση μαζί με τα απαραίτητα δικαιολογητικά και κατόπιν της θετικής ως άνω εισήγησης προχωρά στην χορήγηση της σχετικής θεώρησης εισόδου.

Η άδεια διαμονής που χορηγείται είναι πενταετούς διάρκειας και ανανεώνεται όσο διαρκεί η υλοποίηση και η λειτουργία της επένδυσης. Φυσικά ο αιτών μπορεί να συνοδεύεται και από τα μέλη της οικογένειάς του.

• Επένδυση σε τίτλους ή τραπεζική κατάθεση (τουλάχιστον 400.000 ευρώ)

Ο πρόσφατος νόμος 4605/2019 έρχεται να τροποποιήσει το άρθρο 16 του νόμου 4251/2014 σχετικά με την επενδυτική δραστηριότητα και να δημιουργήσει επιπλέον εναλλακτικούς τρόπους επένδυσης με ταυτόχρονη απόκτηση άδειας διαμονής.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, επιτρέπεται η είσοδος και η διαμονή στην Ελλάδα πολίτη τρίτης χώρας που έχει πραγματοποιήσει επένδυση σε μια από τις εξής κατηγορίες:

• εισφορά κεφαλαίου, ποσού τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ, τουλάχιστον, σε εταιρεία η οποία έχει έδρα ή εγκατάσταση στην Ελλάδα, εξαιρουμένων των Εταιρειών Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου και των Εταιρειών Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας, για την απόκτηση μετοχών σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή ομολόγων κατά την έκδοση ομολογιακού δανείου, τα οποία εισάγονται για διαπραγμάτευση σε ρυθμιζόμενες αγορές ή πολυμερείς μηχανισμούς διαπραγμάτευσης, που λειτουργούν στην Ελλάδα.
• εισφορά κεφαλαίου, ποσού τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ τουλάχιστον, σε Ανώνυμη Εταιρεία Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (ΑΕΕΑΠ) του άρθρου 21 του ν. 2778/1999 (Α΄ 295), που έχει ως σκοπό να επενδύει αποκλειστικά στην Ελλάδα, για την απόκτηση μετοχών σε αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου.
• εισφορά κεφαλαίου, ποσού τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ τουλάχιστον, σε Εταιρεία Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (ΕΚΕΣ) του άρθρου 5 του ν. 2367/1995 (Α΄ 261) για απόκτηση μετοχών ή σε Αμοιβαίο Κεφάλαιο Επιχειρηματικών Συμμετοχών (ΑΚΕΣ) του αρ. 7 του ν. 2992/2002 (Α΄ 54) για απόκτηση μεριδίων, εφόσον οι παραπάνω Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ) έχουν ως σκοπό να επενδύουν αποκλειστικά σε επιχειρήσεις με έδρα ή και εγκατάσταση στην Ελλάδα.
• αγορά ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, με αξία κτήσης τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ τουλάχιστον, και υπολειπόμενη διάρκεια, κατά το χρόνο αγοράς, τρία (3) τουλάχιστον έτη, μέσω πιστωτικού ιδρύματος εγκατεστημένου στην Ελλάδα, το οποίο αποτελεί και τον θεματοφύλακά τους.
• προθεσμιακή κατάθεση ύψους τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ τουλάχιστον, σε ημεδαπό πιστωτικό ίδρυμα, ετήσιας τουλάχιστον διάρκειας, με πάγια εντολή ανανέωσης.
• αγορά μετοχών, εταιρικών ομόλογων ή και ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, τα οποία εισάγονται για διαπραγμάτευση ή διαπραγματεύονται σε ρυθμιζόμενες αγορές ή πολυμερείς μηχανισμούς διαπραγμάτευσης, που λειτουργούν στην Ελλάδα, αξίας κτήσης οκτακοσίων χιλιάδων (800.000) ευρώ τουλάχιστον.
• αγορά μεριδίων αξίας κτήσης τετρακοσίων χιλιάδων (400.000) ευρώ τουλάχιστον, σε αμοιβαίο κεφάλαιο το οποίο έχει συσταθεί στην Ελλάδα ή άλλη χώρα και έχει ως σκοπό να επενδύει αποκλειστικά σε μετοχές, εταιρικά ομόλογα ή και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, τα οποία εισάγονται για διαπραγμάτευση ή διαπραγματεύονται σε ρυθμιζόμενες αγορές ή πολυμερείς μηχανισμούς διαπραγμάτευσης, που λειτουργούν στην Ελλάδα, εφόσον: (αα) το ύψος του ενεργητικού του αμοιβαίου κεφαλαίου ανέρχεται στο ποσό των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) ευρώ τουλάχιστον και (ββ) το αμοιβαίο κεφάλαιο και ο διαχειριστής του είναι αδειοδοτημένοι από την αρχή που εποπτεύει την κεφαλαιαγορά της χώρας στην οποία εδρεύει, η οποία για χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτείται να είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (IOSCO) και να έχει συνάψει διμερή συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών με την Ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

Και σε αυτήν την περίπτωση χορηγείται στο δικαιούχο άδεια διαμονής πενταετούς διάρκειας και δικαιούται να συνοδεύεται από τα μέλη της οικογένειάς του. Η άδεια ανανεώνεται για ίσο χρονικό διάστημα κάθε φορά εφόσον πιστοποιείται η διακράτηση της συγκεκριμένης επένδυσης και πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις χορήγησης της άδειας.  Αφετηρία και πάλι είναι η οικεία Προξενική Αρχή και είναι απαραίτητη η πιστοποίηση της πραγματοποίησης και της διακράτησης των επενδύσεων της παρούσας περίπτωσης από τη Διεύθυνση Κεφαλαίων Εξωτερικού του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Πρόκειται για μια σύνθετη διαδικασία  και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στις προθεσμίες και στην προετοιμασία των απαιτούμενων εγγράφων για την κατάθεσή τους στην αρμόδια Προξενική Αρχή και κατόπιν στην Διεύθυνση Μεταναστευτικής πολιτικής του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.